Emissiehandel: ‘Te veel ongewenste neveneffecten'

Interview De Standaard - Matthias Lievens

Europa kan beter stoppen met emissiehandel en iets heel nieuws op touw zetten, vindt de auteur van ‘De mythe van de groene economie' en woordvoerder van de vzw Climaxi. We hernemen hier het volledige interview met Matthias Lievens, uit De Standaard van woensdag 20 februari.

Waarom is er een probleem met het systeem van de emissiehandel?

Het idee om bedrijven emissierechten te geven, is op zich niet slecht. Maar dat die rechten verhandelbaar zijn, is absurd en leidt tot allerlei ongewenste neveneffecten. Er zijn veel te veel emissierechten toegekend, waardoor een overaanbod is ontstaan dat de prijs op de markt heeft doen kelderen. En ten tweede zijn er veel te veel mogelijkheden om de uitstoot hier in het Westen te compenseren met de steun aan projecten in de derde wereld. Doordat er zoveel projecten beschikbaar zijn, is het emissierechtenplafond zelfs verhoogd, waardoor de originele filosofie doorbroken is.

Wat vindt u ervan dat het Europees Parlement via backloading probeert de emissierechtenhandel weer vlot te trekken?

‘Dit plan houdt een aanpassing in van het tijdschema waarin de emissierechten worden geveild. Het is de bedoeling om een deel van de emissierechten later te veilen dan aanvankelijk gepland, zodat het huidige overaanbod tijdelijk wordt weggewerkt. Maar een studie van het analysebureau Point Carbon heeft al aangetoond dat het effect zeer beperkt zal zijn. De prijs van de verhandelde emissierechten zal niet significant worden verhoogd. Wij vinden dat de principes van het systeem verkeerd zijn. De crisis in de

emissierechtenhandel moet men aangrijpen om iets heen nieuws te bedenken, dat sociaal rechtvaardig is.' Is emissierechtenhandel niet rechtvaardig?

‘Het heeft voor veel sociaal onrecht gezorgd. Bedrijven hebben bijvoorbeeld grote stukken grond gekocht voor plantages voor biobrandstof, die gelden als compensatie voor uitstootrechten. Daardoor worden lokale boeren van hun grond verdreven. Je ziet dus dat het systeem maar heel beperkte voordelen heeft voor het klimaat, maar wel sociaal onrecht in de hand werkt en ook speculatie mogelijk maakt via de financiële instrumenten die van de emissierechten zijn afgeleid.'

Is deze beslissing slecht nieuws voor de strijd tegen de klimaatopwarming?

‘Het ziet er niet goed uit. Dit is het enige dat er is, maar het is bewezen dat er weinig effect van uitgaat. De paradox is dat de kritische milieubeweging de Europese emissiehandel wil afschaffen, maar dat het bedrijfsleven er nu voor lobbyt om het te behouden. Ons standpunt is dat je beter een stapje achteruit zet en iets heel nieuws bedenkt.'

Wat is het alternatief?

‘Er is meer nood aan gerichte ingrepen om de overgang van fossiele brandstoffen naar duurzame energie te versnellen. Er zijn beleidsinstrumenten nodig om bijvoorbeeld het vliegen te ontmoedigen en om de elektriciteitsnetwerken op een andere manier te organiseren. Dat vergt veel meer coördinatie en planning, maar de Europese Commissie schrikt daarvoor terug. Ook de milieubeweging is het onderling niet eens over de beste oplossing. Er wordt gesproken over het zwaarder belasten van uitstoot, en de opbrengst daarvan ten goede te laten komen aan de bevolking, het zogenaamde CO 2-tax and dividend-model'.

1/2

De bevolking zorgt zelf natuurlijk ook voor uitstoot, bijvoorbeeld via de auto en het vliegtuig. Dat gedrag zou je dan belonen.

‘Er is een diepgaande verandering nodig, en die zal moeten gebeuren met de steun van sterk betrokken burgers. Om die zover te krijgen, moet je ze misschien bepaalde voordelen in het vooruitzicht stellen. Je kan ook de prijzen van bijvoorbeeld brandstoffen sterk verhogen, maar dat stuit dan weer op sociaal protest.'

Het Europese model van emissiehandel geldt voor de hele wereld als een voorbeeld. Australië en de Verenigde Staten willen het gaan nabootsen. Is het dan wel zo slecht?

‘Regeringen staan overal te wereld onder druk. De bevolking wil dat er iets gedaan wordt. Emissiehandel lijkt dan aantrekkelijk. Maar men vergeet de nadelen ervan.' www.standaard.be