Geen PFAS-gronden van Oosterweel naar Kortemark

Milieu-organisaties en Lantis hebben een akkoord bereikt met minister van Leefmilieu Zuhal Demir over de sanering van de gronden langs 3M: de grond wordt afgevoerd naar stortplaatsen. Climaxi ziet een nieuw gevaar: een reizend en giftig PFAS-circus dat zich verplaatst.

Kortemark kwam eind augustus in het nieuws in de Pano-reportage ‘Vlaanderen vervuild’. Inwoners van Kortemark maken zich zorgen over het stort in de kleiputten dat uitgebaat wordt door Silvamo nv. De Vlaamse Overheid is haastig op zoek naar plaatsen om de vervuilde Oosterweelgrond naartoe te brengen.

Demir kreeg een week geleden het advies van de gewestelijke omgevingsvergunningcommissie op haar bureau. Het gunstig advies gaat over de hervergunning en uitbreiding van gevaarlijke stoffen voor Silvamo nv.

Stort categorie 2

Silvamo NV, de uitbater, vroeg eind vorig jaar een hervergunning van haar stort met een uitbreiding van capaciteit tot 1 725 000 kubieke meter grond. De gemeente Kortemark en CONTENT dienden samen met 150 omwonenden een beroepschrift in. Ze vrezen dat het voorzorgsprincipe geschonden wordt. Het stort is niet vergund om zwaar vervuild afval te borgen en er zijn tot nu toe niet voldoende maatregelen getroffen om te garanderen dat het afval ook in de toekomst geen vervuilend effect gaat hebben op haar omgeving en omwonenden.

PFAS gronden

Het kabinet van minister van Leefmilieu Zuhal Demir bevestigde aan enkele inwoners dat het PFAS-houdend afval van de vervuilde grond in Willebroek al naar het stort komt.

PFAS is een overkoepelende naam voor meer dan 6000 verschillende ‘forever chemicals’. De bekendste is PFOS, de stof die bij 3M in Zwijndrecht gemaakt en illegaal geloosd wordt in de natuur. OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) bevestigt zelf dat stortplaatsen nieuwe hotspots kunnen zijn waar PFAS in het milieu terecht komen.

Nu de overheid alles in werking stelt om kost wat kost de Oosterweeltunnel te bouwen zijn de inwoners en actiegroepen bezorgd over de massale vervuiling die ook nog van Zwijndrecht naar Kortemark kan komen.

Maatregelen

Tegen de logica van het voorzorgsbeginsel is het advies van de gewestelijke omgevingsvergunning gunstig voor een verlenging van 25 jaar en uitbreiding van de gevaarlijke stoffen zoals PFAS. De uitbreiding van de capaciteit komt er niet. Dat wil zeggen dat tot 1 600 000 kubieke meter volstort mag worden. Volgens het advies kunnen gronden tot 50 mg/kg PFAS afgevoerd worden naar Silvamo. Het grootste deel van de Oosterweelgronden valt hieronder.

Wat opvalt in het advies is het gebrek aan monitoring en maatregelen om de omgeving te vrijwaren. In het advies is sprake van gebruik van HDPE-folie om het doorsijpelen van PFAS in het grondwater tegen te houden. Er rijzen grote twijfels over de duurzame werking van de folie. Volgens heel wat studies heeft de folie maar een houdbaarheid van 30 tot 50 jaar. Daarnaast wordt het lozingswater niet vergund op PFAS en meerdere zware metalen als Arseen, Cadmium, …. Dit wil zeggen dat het stort deze stoffen niet mag lozen en dus maatregelen moet treffen om alle gevaarlijke stoffen uit het lozingswater en percolaat te halen. Hiervoor ontbreekt elk investeringsplan of plan van aanpak.

De Vlaamse milieumaatschappij voert controles uit in de Vlaamse waterwegen. Wat opvalt is dat zij geen meetpunt heeft in de Speyebeek waar Silvamo in loost. Dit geeft de overheid weinig instrumenten in handen om de lozingen te controleren en het leefmilieu te beschermen.

Controle en raad van bestuur

Silvamo NV is gedeeltelijk in handen van DEME nv, die de werken van de Oosterweeltunnel uitvoert. In 2020 maakte het bedrijf nog een winst van 1,2 miljoen euro. Daarnaast hekelen we ook de gebrekkige en ontransparante controle van het stort. BOVA ENVIRO+ is de onafhankelijke stortplaatsdeskundige dat de controles uitvoert voor de overheid op de stalen in het lozingswater en grondwater. BOVA ENVIRO+ kocht in 2015 de handelsfondsen van ENVIRO+ op. Momenteel zijn er geen venootschapsrechterlijke verbanden meer tussen deze twee bedrijven. ENVIRO+ zetelt nog wel voor 50% in de aandeelhoudersstructuur van Silvamo nv.

Climaxi kan enkel aanvaarden dat PFAS-gronden voorlopig gestockeerd worden in afwachting van sanering en gecontroleerde berging. PFAS-grond storten op niet streng gecontroleerde storten vinden wij hoegenaamd onaanvaardbaar. Het risico voor mens en milieu is te groot.