Het Bourengbos wordt gekapt

Net over de grens van Geraardsbergen, aan de andere kant van de taalgrens in Deux-Acren, ligt het bos van Boureng. Het is een bos met grote natuurlijke waarde. Vele bomen waaronder een rij oude, dikke beuken dreigen er gekapt te worden.

Recent werden de bomen gemarkeerd. Eerder gebeurde dat al met ingekerfde cijfers, wat heel ongewoon is in bosbeheer. Nu werden er meer markeringen aangebracht. Het zijn geen eenduidige symbolen: op de ene boom staat een kruis, op een andere een streep of een driehoek. De ene keer in het wit, dan weer in fluo rood. Normaal gezien worden duidelijke symbolen gebruikt in eenzelfde kleur. En er staan ook getallen op te lezen: tot nr 78 vinden we terug op de boomstammen. Langs de bovenkant van het bos staat een opeenvolgende rij van oude, dikke beuken gemarkeerd. Het zijn gezonde bomen. Ze vormen een stijlelement in het bos.

Bourengbos_beukenrij

Ook op andere plaatsen in het bos gaat het meestal om beuken. Een beuk wordt makkelijk 300 jaar oud. De dikste gemarkeerde bomen tellen naar schatting 150 jaar. In de huidige maatschappelijke context, kunnen zulke waardevolle bomen beter bewaard blijven. ‘Het is geen goed plan om deze prachtige, dikke bomen om te hakken’, zegt een betrokken burger ons. Voor zijn job doet hij aan tuin- en bosbeheer. Hij heeft dus best wat kennis over bomen en bossen. ‘Dit bos heeft overigens een veel grotere natuurlijke waarde dan het Boelarebos, even verderop.’ Dat is ook een beukenbos, maar de bomen zijn er niet meer in zo goede toestand. Het is tevens een bos dat veel bezoekers kent. Het bos van Boureng ligt meer afgelegen en telt minder wandelaars. Het bewaart een grotere natuurlijke toestand.

Bourengbos1

In een lager gelegen deel van het bos kan je vanaf het voorjaar een gordel van varens tussen de bomen zien. ‘Het is een schitterend natuurverschijnsel, dat je niet in andere bossen ziet’, zegt onze bos-gids.

Omdat we in onze tuinen nog weinig natuurlijke waarde toelaten -bladeren van bomen worden als storend ervaren en moeten plaats ruimen voor kortgemaaid gazon- kunnen we deze natuurlijke bossen best naar waarde schatten en degelijk beschermen, met het oog op het klimaatbestendig maken van ons leefmilieu.

Het Boelare- en Bourengbos zijn resten van het Kolenwoud, net als het Arduinbos, het verder geleden Neigembos, het Zoniënwoud en het Hallerbos. In de tijd van de Romeinen strekte het Kolenwoud zich uit van de oevers van de Rijn tot aan de Noordzee.

Dieren en planten

Door de natuurwaarde telt het bos een grote biodiversiteit. Er is veel natuurlijk leven, van hele kleine organismen tot de dieren die je er makkelijk kan spotten. Op onze tocht door het bos zien we loopsporen en ligplekken van jonge reeën in de sneeuw. Ook een havik wordt er regelmatig gespot door kenners. Als de aangeduide, grote bomen  worden omgehakt zal dat een grote impact hebben: het zal veel schade meebrengen aan de andere bomen en aan de bodem. Die reusachtige bomen moeten dan nog uit het bos gesleept worden, wat bijkomende schade met zich meebrengt.

Tussen de rijzige bomen zien we heel wat kleine, jonge boompjes. Dat is de voorwaarde om deze reuzen om te hakken: een nieuwe boom in het bos planten. Maar de waarde van de 150 jaar oude bomen komt daarmee niet terug. Het duurt veel te lang eer de nieuwe boompjes die zelfs maar kunnen evenaren.

Bourengbos_benedenkant

De benedenkant van het bos is enkele jaren geleden al gekapt. Daar stonden even waardevolle, grote bomen. Nu staan er nog slechts enkele van die kanjers en tussenin eveneens hele jonge boompjes. Hier zijn het vnl berken. Het is mogelijk dat die aangeplant werden met het oog om verwerkt te worden als biomassa. Die kleinere bomen kunnen de gekapte oude bomen niet evenaren in natuurwaarde.

Overheid

Van het Département de la Nature et des Forêts (DNF) vernemen we dat het markeren van de bomen hun werk is. ‘Dat gebeurt volgens het bosbeheersplan. Om de twaalf jaar voeren we een bomenkap uit. Die past enerzijds in een economisch plaatje en anderzijds in het beheer van het bos.’

Het bos is in handen van verschillende eigenaars: de benedenkant is eigendom van OCMW Lessines. De bovenkant van OCMW Geraardsbergen. Middenin het bos ligt nog een privé stuk. ‘Dat werd enkele maanden geleden aangeduid met borden van verboden toegang’, vertelt een buurtbewoner ons. ‘Het is een publiek bos en dan mag dat niet zomaar afgezet worden’, voegt hij toe.

In een deel van het Bourengbos wordt het jachtrecht afgekocht door Vogelbescherming vzw. In een ander deel mag er wel gejaagd worden.


Conclusie

Climaxi vindt dat er in de huidige maatschappelijke context een beter globaal bosbeheersplan nodig is, dat waardevolle bossen degelijk beschermt en inzet op klimaatbestendigheid door een verantwoorde soortenkeuze. In de huidige klimaattoestand is het moeilijk te verantwoorden dat waardevolle, oude bomen worden neergehaald. We zijn van mening dat de rij van opeenvolgende, dikke beuken aan de bovenkant van het bos moet bewaard blijven om de hoge natuurlijke waarde van het gehele bos en haar rijke biodiversiteit in fauna en flora te vrijwaren. Overigens zouden de eigenaars van het bos, de respectievelijke OCMW’s van steden Geraardsbergen en Lessen, beter moeten samenwerken om de gemeenschappelijke meerwaarde van het bos te vrijwaren voor bewoners en bezoekers van hun gemeente. Met aangescherpte voorwaarden in bosbeheer, die voldoen aan de huidige noden, kan er beter meer ingezet worden om lokale bossen klimaatbestendig te maken, meent Climaxi.

Climaxi beseft dat het beheer van het Bourengbos uitsluitend de Waalse Gemeenschap toekomt, maar wil met dit schrijven de bezorgdheid van heel wat wandelaars en natuurliefhebbers uiten, in de hoop dat de betrokken bomenrij wordt gespaard.
Uiteraard ondernemen we soortgelijke acties ook ter bescherming van de bossen in de Vlaamse Ardennen, zoals we dat enige tijd geleden deden voor het Ravottersbos bij Sint-Maria-Oudenhove.


Wim Schrever
Filip De Bodt

-------------------------

Version française de l'article:

Le Bois de Boureng se trouve à Deux-Acren (Lessines). C'est une forêt avec une grande valeur naturelle. De nombreux arbres, dont une rangée de vieux hêtres épais, sont menacés d' abattage.

Récemment, les arbres ont été marqués. Auparavant cela s’ est fait avec les chiffres gravés, ce qui est très inhabituel dans la gestion des forêts. Maintenant, d'autres marques ont été ajoutées. Les symboles ne sont pas sans uniformes: sur un arbre se trouve une croix, sur un autre une ligne ou un triangle. Parfois en blanc, parfois en rouge fluorescent. Normalement, des symboles clairs sont utilisés dans la même couleur. Et il y a aussi des chiffres à lire : jusqu'au n° 78 que l'on trouve sur les troncs d'arbres. Au sommet de la forêt, une rangée de vieux hêtres épais est marquée. Ce sont des arbres en bonne santé. Ils forment un élément stylistique dans la forêt.

Aussi dans d'autres endroits de la forêt, la plupart des arbres sont des hêtres. Un hêtre peut facilement atteindre 300 ans. Les arbres les marqués ont un âge estimé de 150 ans. Dans le contexte social actuel, ces arbres précieux peuvent être mieux préservés. “Ce n'est pas un bon plan d'abattre ces beaux et épais arbres", déclare un citoyen inquiet. Pour son travail, il s'occupe de la gestion des jardins et des forêts. Il a donc une certaine connaissance à ce sujet. Cette forêt a une valeur naturelle beaucoup plus élevée que le Boelarebos, un peu plus éloigné. C'est aussi une forêt de hêtres, mais les arbres qui s'y trouvent ne sont plus en aussi bon état. C'est aussi une forêt qui attire de nombreux visiteurs. La forêt de Boureng est plus isolée et compte moins de randonneurs. Il maintient un état naturel plus important.

Dans une partie inférieure de la forêt, on peut voir une ceinture de fougères entre les arbres à partir du printemps. “C'est un phénomène naturel magnifique, que l'on ne voit pas dans d'autres forêts", dit notre guide forestier.

Comme nous accordons encore peu de valeur naturelle à nos jardins - les feuilles des arbres sont considérées comme une nuisance et doivent faire place à des pelouses tondues à ras bord - nous devrions apprécier la valeur de ces forêts naturelles et les protéger correctement, afin de rendre notre environnement résistant au climat.

Les Boelare- et Bourengbos sont des relictes de la Forêt Charbonnière, tout comme la forêt voisine Arduinbos, le Neigembos, le Forêt de Soignes et le Hallerbos. À l'époque romaine, la Forêt Charbonnière s'étendait des rives du Rhin à la Mer du Nord.


Biodiversité en faune et flore

En raison de sa valeur naturelle, le Bois de Boureng possède une grande biodiversité. Il y a beaucoup de vie naturelle, des très petits organismes jusqu’ aux animaux que vous pouvez facilement repérer. Lors de notre ballade dans le bois, des jeunes cerfs nous passent. Un faucon y est également régulièrement repéré par les connaisseurs. Si les grands arbres indiqués sont abattus, cela aura un impact important : cela causera beaucoup de dégâts aux autres arbres et au sol. Ces arbres géants devront être traînés hors de la forêt, ce qui causera des dégâts supplémentaires.
Entre les grands arbres, on voit de nombreux petits arbustes. La condition pour abattre ces géants est de planter un nouvel arbre dans la forêt. Mais la valeur des arbres vieux de 150 ans n'est pas rétablie. Il faut beaucoup trop de temps avant que les nouveaux arbres puissent les égaler.
La partie inférieure de la forêt a été coupée il y a quelques années. Il y avait de grands arbres tout aussi précieux. Aujourd'hui, il n'y a que quelques uns de ces géants et pour le reste seulement des jeunes arbres. Ces petits arbres n'ont pas la même valeur naturelle que les vieux arbres abattus.


Gouvernement
Le Département de la Nature et des Forêts (DNF) nous a communiqué que l’ abattage est leur réalisation. Cela se fait selon le plan de gestion de la forêt. Tous les douze ans, une abattage des arbres ce fait. Cela fait partie des plans de gestion économique et forestière.
La forêt est la propriété de diverses personnes : la partie inférieure appartient au CPAS de Lessines. La partie supérieure appartient au CPAS de Geraardsbergen. Au milieu de la forêt, il y a une autre zone privée. “Il y a quelques mois, cette zone à été marquée par des panneaux d'accès interdit", nous a dit un habitant du quartier. “C'est une forêt publique et il n'est pas permis d’ installer une interdiction", ajoute-t-il.

Dans une partie du Bourengbos, les droits de chasse ont été achetés par l' asbl Ligue Royale Belge pour la Protection des Oiseaux. Dans une autre partie, la chasse est autorisée.


Conclusion

Climaxi estime que, dans le contexte social actuel, un meilleur plan de gestion forestière est nécessaire, un plan qui protège de manière adéquate les forêts de valeur et vise à la résilience climatique par un choix responsable des espèces. Nous pensons que la rangée de hêtres épais consécutifs au sommet de la forêt doit être préservée afin de maintenir la grande valeur naturelle de toute la forêt et sa riche biodiversité en matière de faune et de flore. En outre, les propriétaires de la forêt, les CPAS respectifs de Geraardsbergen et de Lessines, devraient collaborer plus efficacement pour sauvegarder la valeur communal de la forêt, ainsie que pour les résidents et les visiteurs. Avec des conditions plus strictes dans la gestion des forêts, qui répondent aux besoins actuels, on peut faire plus pour rendre les forêts locales résistantes au climat, estime Climaxi.

Climaxi est conscient que la gestion du Bois de Boureng est la seule responsabilité de la Communauté wallonne, mais par cette lettre, on veut exprimer les préoccupations de nombreux randonneurs et amoureux de la nature, dans l'espoir que la rangée d'arbres en question soit épargnée.
Bien entendu, nous entreprenons également des actions similaires pour protéger les forêts des Ardennes flamandes, comme nous l'avons fait il y a quelque temps pour le Ravottersbos près de Sint-Maria-Oudenhove.


Wim Schrever – Climaxi vzw