Indaver investeert maar scoort ondermaats

Indaver deed sinds juni 2022 forse investeringen voor het zuiveren van haar afvalwater. Het afvalwater gaat nu over 8 actiefkoolfilters in serie. De Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) deed in 2023 drie metingen van het afvalwater. Resultaat? De meeste PFAS blijven onder de lozingsnorm van 100 nanogram/l.

Water: PFBA en GenX

Maar we zijn er nog niet. Indaver loosde voor de verstrenging van de vergunning in juni 2022 meer dan 1400 nanogram/l PFBA in het Kanaaldok en zo in de Schelde. In twee van de drie recente metingen van VMM lagen de concentraties nog steeds een factor 6 boven de vergunde concentratie van 100 nanogram/l.

Ook voor de stof GenX (HFPO-DA) vond VMM te hoge concentraties in het afvalwater. GenX was aanwezig in het afvalwater voor 130 nanogram/l. Dit is hoger dan toegestaan in België (100 nanogram/l).

Deze stof wordt gebruikt bij Chemours in Dordrecht. Eerder nam de Nederlandse overheid al stappen om geen afval van Chemours meer af te voeren naar Indaver omwille van de twijfel over hun verwerking. Uiteindelijk besliste de rechtbank dat men onvoldoende kon aantonen dat het afval van Chemours voor de vervuiling van de Schelde zorgt.

Onderzoeker Chiel Jonker van Universiteit Utrecht deed onderzoek naar PFAS in de Westerschelde. Hij stelde vast dat de PFAS-concentraties in de afgelopen twee jaar niet zijn gedaald, behalve voor PFBS en PFBA. Deze twee stoffen kunnen gelinkt worden aan productie bij 3M en lozing door Indaver.

​Climaxi is tevreden dat actievoeren loont. De druk van buurtbewoners en milieuorganisaties heeft geleid tot opvallend minder lozingen van de toxische stoffen PFBS en PFBA in de Schelde.

Lucht: nood aan strenge en duidelijke normering

Indaver verbrandt chemisch afval in haar verbrandingsovens. Emeritus toxicoloog Jacob de Boer rekende eerder al uit op basis van een studie van VITO (Vlaams Instituut Technologisch Onderzoek) dat Indaver 1,3 kg PFAS per jaar de lucht in blaast. Europa heeft tot nu toe geen wetgevend kader voor PFAS-uitstoot via de lucht. Een nieuwe studie van VITO over de uitstoot via de schouw is voorzichtig positief. Aangezien er Europees geen normen zijn en er ook geen gezondheidsadvies waarden zijn voor PFAS, gebruikt men in de studie een tijdelijk toetsingskader dat gebaseerd is op maximum inname van PFAS via orale blootstelling (4,4 ng/kg lichaamsgewicht per week). Dat gaat over de lucht die we inademen, maar ook onze lipstick, PFAS in rietjes, PFAS in vis, eieren, … en co.

VITO stelde in oktober 2021 een tijdelijk toetsingskader voor, dat werkbaar zou zijn in bewoonde zones. ‘Dit is een waarde tussen 0,4 en 2,2 nanogram/m³ voor de som van de 4 EFSA-PFAS-verbindingen (PFNA+PFOA+PFHxS+PFOS) (jaargemiddelde concentratie; chronische blootstelling).’

‘Er wordt op gewezen dat dit enkel als tijdelijk toetsingskader dient gebruikt te worden, in afwachting van een volwaardige gezondheidskundige advieswaarde voor PFAS in omgevingslucht, volgens de methodiek opgesteld door AZG en VITO.’

VITO berekende in deze studie dat de uitstoot van Indaver tussen deze waarden zit.

PFAS die vrijkomen via de schouw van Indaver slaan neer langs het bedrijf. OVAM is bezig om de vervuiling van PFAS in Stabroek in kaart te brengen. Onderzoeker Chiel Jonker van Universiteit Utrecht deed eerder dit jaar onderzoek naar PFAS in oppervlaktewater rond de site van Indaver. Uit de resultaten blijkt dat concentraties in oppervlaktewater in de buurt  van het bedrijf verhoogd zijn en voor meerdere PFAS zijn de concentraties hoger dan in de Schelde. PFBA liet hierbij de hoogste concentraties zien.

Climaxi is daarom ongerust over de bodem- en waterkwaliteit rond Indaver. De gemeente Stabroek identificeerde twee mogelijke PFAS-vervuilingshaarden: rond het oude stort en de brandweerkazerne. Climaxi waarschuwt echter ook voor de vervuiling van PFAS via de lucht afkomstig van Indaver en ijvert voor een Europees normenkader voor PFAS-vervuiling via de lucht.

Vergunning: waar blijft de nieuwe aanvraag?

Minister Demir gaf vorig jaar in juni een lozingsvergunning met – de toen strengste – lozingsnormen voor 19 verschillende PFAS, waaronder ook GenX. Indaver ging nog in beroep maar moest uiteindelijk plooien voor de vergunning en deed ondertussen heel wat investeringen. De VMM deed ondertussen controle op 40 verschillende PFAS in het afvalwater van Indaver.

De lozingsvergunning van Indaver voor PFAS in de Schelde stopt op 18 juni 2023. Een nieuwe aanvraag neemt gemakkelijk enkele maanden in beslag.

Climaxi eist stopzetting van de verbranding van PFAS-afval tot er wetenschappelijke zekerheid is over de verbranding, de meetmethode en een Europees normenkader. Climaxi eist ook een juiste interpretatie van het voorzorgsprincipe. Een bedrijf mag enkel uitstoten wat er in haar vergunning staat. Enkel op die manier kan de omgeving beschermd worden en kan een overheid greep krijgen op de omvang van de vervuiling.

Katrin Van den Troost