Ontneem extreemrechts de brandstof
Mensen met lage inkomens dreigen drie keer de prijs te betalen voor de klimaatcrisis. Extreemrechts stemmen en de ernst van de crisis negeren is daarvoor niet de oplossing. Wel een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid.
De klimaatcrisis is een ongelijkheidscrisis. Mensen in armoede zijn het minst verantwoordelijk voor de klimaatverandering, maar dragen er wel de grootste gevolgen van. Zowel binnen landen als wereldwijd. Bovendien beschikken ze niet over de financiële mogelijkheden om zich te beschermen tegen de gevolgen van overstromingen of hittegolven. De maatregelen die tot nu worden voorgesteld zijn dan weer vooral op maat van de middenklasse. Wie moet schrapen om het einde van de maand te halen is niet gebaat bij een subsidie van 5000 euro voor een elektrische wagen, maar wel bij een goed uitgebouwd en kwalitatief hoogstaand openbaar vervoer. Niet alleen de klimaatcrisis ontwikkelt zich volgens de kloven van de ongelijkheid, het huidige beleid – of wat we beleid noemen – verdiept die kloven nog.
Geen wonder dat de lokgroep van extreemrechts verleidelijk klinkt. Enerzijds minimaliseert een partij als Vlaams Belang de omvang van de crisis, anderzijds nemen ze de kostprijs van klimaatmaatregelen onder vuur, of leggen ze de verantwoordelijkheid voor de crisis elders. Niet wij, maar zij moeten iets doen. Maar vergis u niet. Extreemrechts is zoals steeds enkel geïnteresseerd in het zaaien van verdeeldheid en niet in het ontwikkelen van reële oplossingen voor de klimaatcrisis en de klimaatonrechtvaardigheid. Vlaams Belang doet er in de praktijk alles aan om sociaal rechtvaardig klimaatbeleid te dwarsbomen.
De klimaatcrisis ontkennen is niet langer geloofwaardig, maar Vlaams Belang ondergraaft in uitspaken of parlementaire tussenkomsten stelselmatig de consensus of bagatelliseert de urgentie.
Men heeft het over ‘klimaatdogma’s’ en ‘CO2-hysterie’. Van de tabaksindustrie kopieerde de fossiele industrie het scenario van twijfel zaaien. Vlaams Belang neemt dat soms woordelijk over. Nog in 2019 verkondigde Sam Van Rooy in het Vlaams Parlement: ‘Al vele miljoenen jaren is er klimaatverandering, dus ook voordat er mensen bestonden. Menselijke activiteit heeft uiteraard een invloed, maar de precieze grootte en aard daarvan is zeer onzeker.’ In Merchants of doubt van de Amerikaanse wetenschapshistorica Noemi Oreskes valt te lezen dat dit het eerste nepargument was waarmee de fossiele industrie de geldende eensgezindheid over de menselijke oorzaak van de huidige klimaatverandering probeerde ondermijnen. Al in 1995 schreef het IPCC de huidige opwarming toe aan menselijke activiteit, met name de verbranding van fossiele brandstoffen. Ook het zinnetje ‘haalbaar en betaalbaar’ werd door een denktank in de markt gezet. Het is nu de slogan waarmee N-VA en Vlaams Belang elk ambitieus, en vooral sociaal rechtvaardig klimaatplan doodslaan.
Dat Vlaams Belang de hoge investeringskosten van nieuwe kern- of gascentrales geen probleem vindt, maar de nodige investeringen in windenergie wel, toont dat het voor hen vooral gaat de instandhouding van ‘business as usual’. Zo hekelen ze ook alle maatregelen om autogebruik tegen te gaan, vlieghavens strenger te belasten of de vleesindustrie te verkleinen. Op Europees niveau, waar de lijnen voor het klimaatbeleid worden uitgezet, stemmen ze meestal tegen klimaatvoorstellen. Vaak vergezeld door de Europese parlementsleden van de N-VA. Zo stemden ook Geert Bourgeois, Assita Kanko en Johan Van Overtveldt tegen de uitbreiding van het Europese systeem voor emissiehandel en een sociaal klimaatfonds. Dat laatste bewijst nog maar eens het dubbele gelaat. Als ze werkelijk vinden dat de sterkste schouders en de grootste vervuilers de zwaarste lasten moeten dragen, waarom je dan kanten tegen een sociaal klimaatfonds dat net die onrechtvaardigheid wil wegwerken?
Verder probeert Vlaams Belang actief klimaatdiensten te ontmantelen en de klimaatbeweging te criminaliseren. Zuhal Demir beëindigde de jarenlange structurele samenwerking tussen het Departement Omgeving en de koepelorganisatie voor duurzaamheid in het hoger onderwijs na een klacht van Sam Van Rooy over een panelgesprek over klimaatracisme aan de Universiteit van Gent. Demir schrapte de subsidies voor de Green Offices aan de Vlaamse universiteiten. Eind september riep Vlaams Belang ook op Extinction Rebellion als terreurbeweging te erkennen omwille van een vredevolle actie in Gent. Een snelweg blokkeren met een tractor wordt dan weer toegejuichd?
De zogenaamde oplossingen die Vlaams Belang naar voor schuift voor de klimaatcrisis zijn schijnmanoeuvres en uitingen van wit superioriteitsdenken. Overbevolking zou de echte oorzaak zijn van de klimaatverandering. De rijkste tien procent van de wereldbevolking is verantwoordelijk voor ongeveer de helft van de uitstoot. Het zijn zelden mensen met veel kinderen. Onze koelkasten stoten meer uit dan wat de gemiddelde Nigeriaan aan broeikasgassen produceert. Bovendien weten we dat onderwijs voor meisjes en vrouwenrechten maken dat vrouwen minder kinderen krijgen. Alleen is Vlaams Belang daar niet in geïnteresseerd. Liever wijzen ze naar ‘het buitenland’. In China of de VS moet men zijn verantwoordelijkheid nemen, want Vlaanderen zou te klein zijn om het verschil te maken. Per hoofd van de bevolking stoten Amerikanen, Europeanen en ook Vlamingen nog steeds meer uit dan de gemiddelde Chinees. Een groot deel van hun uitstoot is trouwens onze consumptie. Het Klimaatakkoord van Parijs is heel duidelijk over wie welke verantwoordelijkheid draagt. Ieder land hoort te handelen volgens de eigen mogelijkheden. Internationale rechtvaardigheid en solidariteit vormen de kern van het Klimaatakkoord.
Maar Vlaams Belang heeft daar geen boodschap aan. Liever trekt de partij rookgordijnen op. Internationale waarnemers zien meer en meer extreemrechtse uitspraken die het koloniale principe herhalen dat witte westerse mensen alle catastrofes wel zullen overwinnen en dat slachtoffers in het globale zuiden met te weinig middelen om te overleven, dat aan zichzelf te danken hebben.
Het is duidelijk dat het extreemrechtse discours een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid stokken in de wielen steekt. Dit discours moet bestreden worden. Maar als we niet gelijktijdig ijveren voor herverdelende beleidsmaatregelen, voor een klimaatbeleid dat eerst de kwetsbare mensen ten goede komt, dan vergroot niet alleen de klimaatchaos, maar ook de aantrekkingskracht van Vlaams Belang. Dat is de vicieuze cirkel van extreemrechts.
Deze tekst werd geschreven door verschillende organisaties waaronder Hart boven Hard, Greenpeace en Climaxi. Deze opinie verscheen eerder in De Morgen.
Deze tekst staat ook in ons nieuw Climaxi Magazine Zomer 2024. Wil je er ook graag één ontvangen? Stort dan minimum 10 euro op onze rekening BE40 0016 3236 1163 en ontvang elk seizoen ons magazine.