VIOME in gevaar: een Griekse bezette fabriek als knooppunt voor een nieuwe beweging

VIOME was oorspronkelijk een chemische fabriek die industriële materialen produceerde voor de bouwsector. Toen de Griekse crisis toesloeg, stopten de fabriekseigenaars met het betalen van hun werknemers en lieten de fabriek achter. De werknemers werden achtergelaten zonder perspectief op toekomstige werkgelegenheid. Als reactie hierop bezetten ze met ondersteuning van hun vakbond en een solidariteitsnetwerk de fabriek. Ze organiseerden zichzelf in een coöperatie en besloten de fabriek over te nemen. Sinds 2013 functioneert de fabriek in eigen beheer. Dat wil zeggen: zonder bazen, de beslissingen worden collectief genomen in een direct democratisch proces. Vio-me produceert niet enkel voor winst en wil producten maken die mens en milieu geen schade toebrengen. Het collectief begon met de productie van ecologische zeep, was- en reinigingsmiddelen.

De bezette fabriek werd ook een cruciale ruimte voor sociale strijd, creativiteit en cultuur: er zijn markten, evenementen van arbeiders uit andere bezetten fabrieken en er worden coöperatieve projecten georganiseerd. Viome organiseerde de eerste arbeiderskliniek in Griekenland en trekt bezoekers aan van over heel de wereld door festivals, theatervoorstellingen, filmvertoningen, concerten, politieke discussies en solidariteitsacties voor vluchtelingen en immigranten.

Viome is een belangrijke speler in het internationaal netwerk van bezette bedrijven. Zonder internationale steun, was het bestaan van Viome niet zeker. Heel hun geschiedenis is getekend door een constante strijd.

De strijd van VIOME: arbeiderscoöperatie blijft vechten tegen overheid en kapitaal

Het beheren van de fabriek verliep echter niet zonder slag of stoot. In 2016 probeerde de Griekse regering de stroom naar de fabriek af te sluiten. De arbeiders hebben zich hier succesvol tegen verzet. Drie jaar geleden hadden ze minder succes. Terwijl de coronapandemie Griekenland teisterde, kwam de Openbare Elektriciteitsmaatschappij – vergezeld door twee politiecombi's – de stroom naar de fabriek afsluiten. Al snel werd een globale solidariteitsactie op poten gezet. Door de grote steun konden zij een deel van hun productie via generatoren laten doorgaan. Ondanks het feit dat ze via elektrische generatoren werkten, schonken de arbeiders 1.500 stukken zeep aan vluchtelingen in het overvolle vluchtelingenkamp Moria (voordat het kamp later dat jaar afbrandde).

De overheid probeerde al een paar keer de fabriek te veilen. Dit omdat de eigenaar – het failliete moederbedrijf – schulden heeft bij de overheid. Tot nu toe is dit voorkomen door solidariteitsacties in Griekenland en daarbuiten. De coöperatie heeft altijd een plan gepresenteerd aan de Griekse overheid waarmee ze de erkende de fabriekseigenaars zouden worden. De overheid is hier nooit op ingegaan.

Op 27 februari verkocht de overheid in het geheim de grond van de fabriek aan een speculatiefonds uit Zuid-Afrika. Dit is een grote klap voor de werknemers, zeker aangezien de voormalige werkgever nog steeds miljoenen euro's aan salarissen en vergoedingen verschuldigd is aan de arbeiders. De arbeiders van VIOME en de solidariteitsbeweging verklaren dat ze in de fabriek zullen blijven en dat de productie zal blijven doorgaan, zelfs als men de politie op hen afstuurt. In een solidariteitsoproep naar solidariteit zeggen ze het volgende: “Het maakt niet uit hoe vaak ze ons buiten zetten, we zullen terugkomen. Want deze plek is ons leven en een integraal onderdeel van de sociale strijd van onze stad!”

Solidariteitsbeweging groeit aan een snel tempo

Dit speelt zich allemaal af tijdens een van de sociaal onrustigste periodes in Griekenland sinds de crisis. Op 28 februari kwamen bij een treinbotsing 57 mensen om het leven. Velen van hen waren studenten van de lokale universiteit van Thessaloniki. Sindsdien heerst er woede en verdriet. Er is een permanente mobilisatie met marsen, demonstraties en stakingen op een schaal die Griekenland in 10 jaar niet meer heeft gezien. Viome en de solidariteitsbeweging maakt integraal deel uit van deze mobilisaties. De treinramp is een product van het falen van de Griekse staat en de verwaarlozing van de nationale spoorwegen.

In 2017 werd het volledige sporennetwerk geprivatiseerd. Sindsdien bespaarde de nieuwe eigenaar sterk op personeel waardoor er heel wat veiligheidsregels geschonden werden. De overheid was hiervan op de hoogte. De vakbonden waarschuwden al lang dat bezuinigingen op het nu geprivatiseerde spoorwegnet ernstige ongelukken zouden kunnen veroorzaken, maar noch de regering noch de media gaven gehoor aan de oproepen.

De bevolking beseft dat deze ramp geen op zichzelf staand incident was maar het resultaat van jaren verwaarlozing van de kritische infrastructuur. De Griekse overheid heeft zijn bevolking in de steek gelaten en gekozen voor de belangen van een paar particulieren.

Op 16 maart was er een algemene staking met zware protesten in alle Griekse steden. Studenten, vakbonden en de feministische beweging lopen voorop bij de mobilisaties, tegen een regering die al te lang regeert door middel van onderdrukking, propaganda, angst en surveillance. Enkele van hun slogans zijn "Dit was geen ongeluk, het was moord", "Hun winsten, onze doden" en "Zij praten over winst en verliezen, wij praten over mensenlevens".

Deze beweging pleit voor een sociale en/of een arbeidscontrole van de openbare diensten en goederen. Viome is een belangrijke speler in het pleiten van deze noden. Ze zijn een symbool van hoop geworden voor de arbeidersklasse in Griekenland en daarbuiten. Ze laten zien dat arbeiders hun leven en de productiemiddelen in eigen hand kunnen nemen, zelfs als ze geconfronteerd worden met een economische crisis en onderdrukking door de staat. De voorbije jaren heeft de fabriek andere arbeiders in Griekenland geïnspireerd tot soortgelijke acties en is het een knooppunt van verzet en solidariteit geworden voor sociale bewegingen in de hele wereld.

Je kan Viome steunen door hun producten te kopen op de webshop van www.ecofair.be of in de winkel.

Simon Van Parijs