Mensen met lage inkomens dreigen drie keer de prijs te betalen voor de klimaatcrisis. Extreemrechts stemmen en de ernst van de crisis negeren is daarvoor niet de oplossing. Wel een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid.

De klimaatcrisis is een ongelijkheidscrisis. Mensen in armoede zijn het minst verantwoordelijk voor de klimaatverandering, maar dragen er wel de grootste gevolgen van. Zowel binnen landen als wereldwijd. Bovendien beschikken ze niet over de financiële mogelijkheden om zich te beschermen tegen de gevolgen van overstromingen of hittegolven. De maatregelen die tot nu worden voorgesteld zijn dan weer vooral op maat van de middenklasse. Wie moet schrapen om het einde van de maand te halen is niet gebaat bij een subsidie van 5000 euro voor een elektrische wagen, maar wel bij een goed uitgebouwd en kwalitatief hoogstaand openbaar vervoer. Niet alleen de klimaatcrisis ontwikkelt zich volgens de kloven van de ongelijkheid, het huidige beleid – of wat we beleid noemen – verdiept die kloven nog.

Dit interview werd afgenomen voor het Apache magazine.

9 juni wordt een mogelijk kantelpunt in onze geschiedenis. De kans is groot dat rechts/extreemrechts in veel Europese landen doorbreekt en dat zorgt niet alleen sociaal maar ook ecologisch voor een ramp. Conservatieven staan nu al op de rem op vlak van milieu- en natuur: pesticiden wetgeving, natuurherstelbeleid, Green Deal… er wordt heel wat terug gedraaid.ec

De laatste jaren lanceert de familie Fort in D’Hoppe de ene poging na de andere om de gronden aan de vroeger Zavelputten in het centrum van de gemeente opnieuw te exploiteren. Na de sluiting van het stort en zavelputten tien jaar geleden bleef de omgeving vergiftigd en verwaarloosd achter. Om er toch nog fortuin kunnen van te maken werden vergunningen voor regularisaties ingediend, aanvragen om ondergrondse proeven te doen, bosexploitatie te organiseren en een wolvenpark uit te baten. Telkens stoten deze initiatieven, ondanks sterke steun van het College van Burgemeester en Schepenen van Vloesberg op tegenstand van de bevolking en juridische bezwaren van de Waalse Overheid.

Anton Jäger: Het boek onderzoekt de hedendaagse politieke dynamiek, met name hyperpolitiek, en plaatst dit in historisch perspectief. De jaren '90 markeerden het "einde van de geschiedenis", waarbij ideologische conflicten afnamen en ontzuiling plaatsvond, wat een terugval van georganiseerde politiek als resultaat had. Deze periode, vooral ervaren in de jaren '90 en 2000, wordt gekenmerkt door een afname van opkomst bij verkiezingen en lidmaatschap bij middenveldorganisaties, waardoor het wordt beschouwd als het tijdperk van de post-politiek. In 2024 lijkt deze analyse vreemd. Het boek begint dan ook met de vaststelling dat er sinds de jaren '90 en vooral sinds 2008 aanzienlijke verschuivingen hebben plaatsgevonden in de wereldwijde politieke cultuur. Vandaag polariseert de samenleving opnieuw over bepaalde kwesties, met een aanzienlijke toename van protestactiviteiten na 2008 als gevolg van de mondiale economische crisis. De jaren 2010 worden daarom soms beschreven als 'het decennium van protest’. De cijfers tonen dat ook aan: kwantitatief protesteerden er nooit zoveel mensen als tijdens het vorige decennium. Het valt echter op hoe dit grotere politieke engagement zich manifesteert. Ondanks de toename van protest blijft de krimp van het middenveld, die begon tijdens de jaren '90 en 2000, duidelijk toenemen. België blijft hier relatief gespaard, maar dat is atypisch in vergelijking met onze buurlanden. Het gaat dus eigenlijk om een schijnbare herpolitisering.

Sinds 1 januari 2022 loost Indaver zonder vergunning PFAS in de Schelde. Daar komt nu verandering in: op 22 maart legde minister Demir PFAS-lozingsnormen op voor de afvalverbrandingsoven van Indaver. Demir gaf op 3 april een aparte vergunning voor de waterzuiveringsinstallatie en de Provincie gaf op 23 april een lozingsvergunning voor PFAS aan de stortplaats De Hooge Maey, ook in handen van Indaver.

De laatste jaren blijft een keiharde tegenstelling ons en de planeet achtervolgen: de klimaatverandering wordt elk jaar duidelijker, maar de politieke en maatschappelijke wil om er iets aan te doen zakt. Maatregel na maatregel wordt teruggeschroefd en bij kiezers zakken ecologie, klimaat en natuur op de rangschikking van prioriteiten die de kiezer zich stelt.  Op 9 juni gaan we naar de stembus en de vrees bestaat dat de verkozen parlementen internationaal flink naar rechts zullen opschuiven. Voor ecologie en klimaat is dat geen goed nieuws.

Begin dit jaar maakte onderzoeksbureau SWECO in opdracht van Silvamo een oriënterend bodemonderzoek van de site van het stort. Dat onderzoek kwam enkele weken geleden naar buiten. Silvamo baat al sinds ‘95 het stort uit dat aanvankelijk moest dienen voor baggerspecie uit de IJzer en haar zijrivieren. Gaandeweg werden ook andere afvalstromen aanvaard, zoals as van verbrandingsoven, vervuilde grond van bodemsaneringen en het niet herbruikbare residu van grondreinigingscentra. Dit bodemonderzoek zet nu de vervuiling van zware metalen en PFAS in de buurt op de kaart. Climaxi en Leefbaar Groot Kortemark maken voor u een analyse.

Sinds 1 januari 2022 loost Indaver zonder enige vergunning PFAS in de Schelde. Daar kwam op 22 maart 2024 verandering in: minister Demir legt Indaver PFAS-lozingsnormen op. De drie afvalverbrandingsovens op de site vlakbij Stabroek verwerken tot 16 000 ton PFAS-houdend afval per jaar. Dit afval is afkomstig van onder andere 3M in Zwijndrecht maar ook van Chemours in Nederland en andere PFAS-producerende bedrijven in Europa. 

In mei 2022 bracht Wim Van Lancker (prof sociaal werk en sociaal beleid aan KUL) zijn boek “Waarom de Gele Hesjes niet met een bakfiets rijden” uit. Op de kaft pende hij een punt dat Climaxi 100% deelt: ‘Het probleem van de klimaatverandering is het probleem van de ongelijkheid. Terwijl de gele hesjes op straat komen om te protesteren tegen hoge brandstofprijzen, eisen de klimaatactivisten dat er komaf wordt gemaakt met fossiele brandstoffen. Doortastend beleid is dringend nodig maar blijft uit. Want het klimaatbeleid vandaag maakt vooral de sterken sterker, en raakt de meest kwetsbaren het hardst.’ Tijd voor een interview.

Climaxi veroordeelt samen met Friends of the Earth Europe een wetsvoorstel in Georgië dat NGO’s en onafhankelijke mediaorganisaties in het land onder druk gaat zetten.

De Georgische regerende partij is van plan door te gaan met de wet op de ‘buitenlandse agenten’. Een stuk wetgeving dat vrijwel elk type maatschappelijke organisatie zal classificeren als “die de belangen van een buitenlandse macht draagt” wanneer zij meer dan 20% van hun financiering uit het buitenland ontvangen.